चिन्तै चिन्ताको जीवन

सुजन दाहाल

नेतालाई भोट र नोटको चिन्ता, जनतालाई विकास र समृद्धी नहुने भो भनी चिया पसलमा बसी कुरा गर्ने चिन्ता, बालबालिकालाई खेल्न नपाउने चिन्ता, शिक्षकलाई विद्यार्थीले कक्षा बहिष्कार गर्लान भन्ने चिन्ता, विद्यार्थीलाई पास हुने कि फेल हुने भन्ने चिन्ता । डाक्टरलाई कुन विरामीलाई कति लुटने भन्ने चिन्ता, विरामीलाई कसरी सहजै उपचार गर्ने भन्ने चिन्ता । भ्रष्टाचारीलाई कहाँबाट भ्रष्टाचार गरौ भन्ने चिन्ता, व्यापारीलाई कसरी राजश्व लुकाउ भन्ने चिन्ता ।

नेपाली समाज चिन्ता नै चिन्ताको भूमरीमा रुमलिएको छ । धनीलाई धन जोगाउने चिन्ता, गरिबलाई दुई छाक कसरी टार्ने भन्ने चिन्ता । निःसन्तानलाई आमाबाबु नवनेकोमा चिन्ता, सन्तान हुनेलाई सन्तानको पालनपोषण र भविश्यको चिन्ता । नोकरी गर्नेलाई हाकिमको धम्कीकोे चिन्ता, बेरोजगारीलाई जागिर खोज्ने चिन्ता । प्रेमी प्रेमिकालाई डेटिङको चिन्ता, प्रेमी प्रेमिका नहुनेलाई पट्याउने चिन्ता । यस्ता अनगन्ती चिन्ताको भारी बोकेर हिडेको छ नेपाली । 

नेपाली चिन्ता लिने कुरामा अगाडी छन् । नेपालीको खास विशेषता भनेको अरुको चिन्ता गर्ने हो । आफुले के खाने के लाउने भन्दा अरुले के खायो के लायो भन्ने कुरामा बढी चिन्तित हुन्छन् । यहाँका मान्छे आफ्नो असफतता भन्दा अरुको सफलतामा बढी चिन्तित हुने गर्छन् । अरुले धन सम्पती धेरै कमायो भने, अरुले उन्नती प्रगति ग–यो भने धेरै भन्दा धेरै चिन्तित हुन्छन् । आवश्यकता भन्दा बढी अरुको चियो चर्चा गर्नु नेपालीको प्रमुख काम हो । आफु कसरी खुसी हुने भन्नेमा चिन्तन गर्दैनन् । अरुको खुसी भएको पनि देख्न सक्दैनन् । अरुको दुःखमा रमाउछन् । अरुलाई चोट परो भने काखी हल्लाउछन् । विश्वमा नै कही नभएको नेपालीको यस्तो विचित्रको आनीबानी छ । अरुको संम्वेदनामा मलम हैन खोर्सानी छर्न पनि पछि पदैनन् । मुखमा राम राम बगलीमा छुरा भन्ने उखान नेपालीको हकमा चरितार्थ हुन्छ ।

आफुलाई सरोकार नपरेको बिषयमा त चिन्ता नलिनु नि । तर आफु संग असम्वन्धित बिषयमा पनि दुई कदम अगाडी सरेर दत्तचित्तका साथ चिन्ता लिई रहन्छ । कहानेर अरुले गल्ती गर्छ र त्यसलाइई ठिक गरौ भनेर ढुकिरहन्छ । अरुको उन्नती प्रगतीमा त झन आफै मर्ने गरी चिन्ता लिन्छ । चिन्ताको अरु पनि प्रसंग जोडौ । अनपढ र अल्पशिक्षितलाई अरुले धेरै पढ्यो भन्ने चिन्ता । युवालाई कसरी विदेश फरार हुने भन्ने चिन्ता । ठूला बढालाई मान सम्मानको चिन्ता । गृहिणीलाई घरधन्दा र सिरियलको चिन्ता । मोटोलाई पातलो हुने र पातलोलाई मोटो हुने चिन्ता । नराम्रालाई राम्रो कसरी हुने भन्ने चिन्ता । जोगीलाई भिख मागेर जिवन धान्ने चिन्ता । कृषकलाई अन्नवाली धेरै भन्दा धेरै उत्पादन होला कि नहोला भन्ने चिन्ता । यसरी नेपाली सधैभरी चिन्तारुपी बगैचामा धुमिरहन्छ ।   

नेपालीले लिने जम्मा चिन्तामा नब्बे प्रतिशत अरुको चिन्ता लिन्छ होला बाँकी दश प्रतिशत मात्र आफ्नो चिन्ता लिन्छ । अरुको चिन्ता लिदा पारिश्रमिक पाइदैन । त्यसलाई रोजगारी पनि भनिदैन । बरु त्यस्ता कार्यले त समाजमा मन मुटाव पैदा गरी सामाजिक एकता र भावनात्मक सम्वन्ध विगार्न सक्छ । अरुको चियो चर्चाले सम्वन्ध विर्गन सक्छ । खासगरी अरुको चिन्ता लिने कुरामा यहाँको बन्द समाज र खाली दिमाग प्रधान हुन् । दिमाख खाली भए पछि के गर्नु केही न केही त गर्नु परो । दिमागमा अनावश्यक कुराहरुले फुटवल खेल्छन् । त्यसपछि मानिस चिन्तित बन्दछ । नेपालीले चिन्तामा जति समय खर्च गर्छ, त्यसको आधा समय मात्र चिन्तनमा खर्च गर्ने हो भने देश सम्पन्न बन्ने कुरामा कुनै शंका छैन । चिन्ता हैन चिन्तन  गर्नु जीवन र जगतका लागि राम्रो हो । चिन्तन मार्फत दिमागलाई चुस्त दुरुस्त राख्ने हो भने खुसी नै खुसीले जीवन  सजिन्छ । 

नेपालीको जीवन नै चिन्ताले सजिएको छ । चिन्ताले रंगिएको हुन्छ । नेपालीहरु छातिभरी चिन्ताको पोको बोक्छन् र भारी मनले रुन्चे हाँसोको साथ राम्रै छ भन्दै किच्च गर्दै हिड्छन् ।  बाहिरबाट हेर्दा ठिकै देखिए पनि भित्र भित्रै चिन्तामा जल्नु नेपालीको अनावश्यक कार्य हो । उचित कुरामा चिन्ता लिनु त ठिकै हो । तर नेपालीलाई पानी परे पनि चिन्ता घाम लागे पनि चिन्ता हुन्छ । चिन्ता लिन कुनै उपयुक्त विषयबस्तु र शीर्षक चाहिदैन । साना तिना झिना मसिना सवै कुरामा चिन्ता मात्र गर्ने अदभुत क्षमता छ नेपालीमा । चिन्तै चिन्तामा जीवन जिउने नेपालीको संस्कार र संस्कृति नै भएको छ । 

उपयुक्त बिषयमा सामान्य चिन्ता लिनु मानववीय स्वभाव हो । तर आवश्यकता भन्दा बाहिर गएर चिन्ता लिनु मानविय कमजोरी हो । कहिलेकाही चिन्ता लिने अवस्था पनि आउन सक्छ । तर चिन्तालाई सहि ढंगले व्यवस्थापन गर्न पनि जान्नु पर्छ । चिन्ताले मानिसलाई खुसीको संसारमा होइन कि चितामा पु–याउछ । चिन्ताले गर्दा धेरै मानिस विभिन्न रोगको शिकार भएका छन् । जसको हरेक दिनको शुरुवात चिन्ताबाट सुरु हुन्छ त्यो स्वस्थ्य भएर जिवन जिउन सक्दैन ।

अनावश्यक चिन्ता लिनाले मानिसलाई मानसिक रोगी समेत बनाउछ ।
अरुको अनावश्यक चियो चर्चा नगर्ने । अरु के गर्छ त्यसमा दिमाख खर्च नगर्ने । आफु के गर्ने हो त्यसमा ध्यान दिने । आफ्नो संसारमा हराउने अरुको चिन्ता नगर्ने । चिन्ताले मानिसलाई कहिलै खुसी दिदैन दुःख मात्र दिन्छ । अरुको चिन्ताले आफुलाई खान्छ । विनासित्तिमा किन अरुको चिन्न्ता लिने । चिन्ता संगै विभिन्न कुराहरु जोडिएर आउने गर्दछ । चिन्ता लिन उक्साउने तत्वहरुमा इश्र्या, क्रोध, लोभ, मोह र खाली दिमाग आदी हुन् । मानिसलाई जति भए पनि पुग्दैन । मानिसको पुर्णताको अन्तिम विन्दु कति हो भन्ने नै छैन । मानिस कुन गन्तब्यमा पुगेर बिश्राम लिने भन्ने छैन । जन्मिए देखि मृत्युसम्म मानिस जीवनलाई पूर्ण बनाउन क्रियाशिल नै रहन्न्छ । क्रियाशील जीवनका साथ चाँही चिन्ताको हुन्छ ।  

चिन्तालाई चिन्तनमा बदल्न सके जीवन सार्थक हुन्छ । चिन्तालाई चिन्तनमा बदल्न जीवन पद्धती, आचरण र दैनिकीमा परिवर्तन ल्याउनु पर्छ । चिन्तामा जल्नु भनेको सुन्दर जीवनलाई चिन्न नसक्नु हो । जीवनको बर्बादी हो । जीवन छोटो छ त्यसैले जीवनको कुनै मुल्य छैन । मुल्यवान जीवनको सार्थकता खोज्न र जति बाँचिन्छ त्यती सुखमय ढंगले बाँच्न चिन्ता नलिउ बरु चिन्तनमा जिवन समर्पण गरौ । जीवनलाई रचनात्मक बनाउ । सवै दुःखको कारण स्वंयम आफै भएकाले कसरी दुःख र चिन्ता कम हुन्छ त्यता तर्फ जीवनलाई अगाढी बढाउदा कल्याण हुन्छ ।