सुट टाई धारी भिखारीः माग्ने पनि कस्ता कस्ता

सुजन दाहाल
    नेपालमा भिखारी दुई प्रकारका देखिन्छन् । एकः गरिव भएर खाने, लाउने, बस्ने प्रवन्ध नभएकाहरु घर घर माग्दै हिड्ने भिखारी । दुईः सुट टाई लाउने, महलमा बस्ने, महङा महङा गाडी चढने भिखारी । यहाँ चर्चा गर्न खोजिएको दोस्रो भिखारीको हो । झट्ट सुन्दा अचम्म लान्न सक्छ । सुट टाई लगाएर पनि भिखारी कसरी भए । हो कसै संग भिख माग्न पनि एउटा भाडो चाहिन्छ । गरिव भिखारीको भिख माग्ने साच्चिकै हलुङो वा स्टिलको भाडो हुन्छ भने । सम्भ्रान्त टाई सुट धारी भिखारीहरुकोे भाडो भनेको राजनैतिक दल वा अन्य केही हुन्छ । राजनैतिक दल वा अन्य केहीलाई बहाना बनाएर अनेकौ उद्योगी व्यापारी देखि लिएर पैसा हुने संग र नहुने संग पनि थर्काएर भए पनि भिख माग्ने गरेको देखिन्छ । यस्ता संम्भ्रान्त भिखारीहरुको एक मात्र लक्ष्य लाखौ भिख माग्ने मोज मस्ती गर्ने हुन्छ । सायद सुट टाई लगाएर भिख माग्ने भिखारी नेपालमा मात्र होलान् । विदेशीहरु पनि भिखारीको गेटअप देखेर आश्चर्य चकित हुन्छन् होला । भिख दिने चाही कट्टु लाएर हिडछ । भिख माग्ने चाँही सुट टाईमा सजिन्छ ।      
    सुट टाई धारी भिखारीहरु भिख मागेर नै आम श्रमजिवी वर्ग भन्दा उपल्लो जीवनस्तर विताउछन् । महङा महङा लुगा लाउछन् । स्टार होटेलमा ज्यूनार गर्छन् । हाछ्यू आयो भने उपचारका लागि जहाज चढेर विदेशका महङा हस्पिटल तिर धाउछन् । आसे, पासे नन्दी भृगी सवैलाई भिख मागेको पैसाले पाल्ने गर्छन । यी टाई सुट धारी दोग्ला, स्वाभिमानहिन राष्ट्रघाति भिखारीहरुको जीवनस्तर परिवर्तन भएको देख्दा आम मानिस अचम्ममा परेका छन् । हिजो चप्पल लाएर हिडने आज प्राडो चडछ । काम केही गर्दैन । जागिर छैन । व्यापार छैन । तर भिग माग्ने कुरालाई नै व्यवसाय बनाएर आलिसान जीवन विताई रहेको देखिन्छ । 
    सरकारले काठमाण्डौमा भिख माग्न नपाउने नीति ल्याएको छ । यो नीति कार्यान्वयन भए राम्रो हो तर उदेक चाँही के छ भने नेपाल सरकार विदेशी प्रभु संग भिख मागेर नै चलिरहेको छ । सरकारको तौर तरिका र रवैया र नीति हेर्दा थोत्रो मोत्रो भएर भिख माग्न नहुने भन्ने बुझिन्छ । के भिख माग्नका लागि खैरोै सुट टाइमा नै सजिनु पर्ने हो ? त्यस्तो भेषमा विदेशी सामु लम्पसार परेर भिख माग्नु पर्ने हो ? होइन भने गरिव गुरुवाले आफ्नो जीवन धान्न भिखारी बन्न नहुने तर सरकारले विहान देखी राती सम्म हात पसारेर भिख नै मात्र मागि रहनु पर्ने । यदी सरकारले आफ्ना नागरिकलाई भिखारी बन्नबाट रोक्छ भने स्वयम सरकारले पनि भिखारीको विल्ला फाल्नु पर्छ कि पर्दैन ? सरकारले जनताका नाममा भिख माग्ने र मोजमस्ती गर्ने त्यो ऋणको भागिदार नेपाली जनता बन्नु पर्ने कस्तो विडम्वना हो ? त्यसैको परिणाम स्वरुप नै अहिले हरेक नेपालीको थाप्लोमा करीव बत्तिस हजार ऋणको भारी छ । यसको जिम्मेवारी कस्ले लिन्छ ? सरकारको भनाई र गराई मिलेन । पहिला आफु भिख माग्न छाड्नु पर्छ त्यसपछि गरिव भिखारीलाई भिख माग्नबाट रोक्नु राम्रो हुन्छ । 
    यहाँ गरिब भिखारी त कति नै नहोलान् र ? त्यसको धेरै गुणा बढी खैरा कोटधारी भिखारीहरु छन् । सत्ताको आडमा भिख माग्ने यस्ता आधुनिक भिखारीहरुले गरिव जनतालाई चुसेर खोक्रो पारिसकेका छन् ।  अव त विद्यालय र विश्वविद्यालयले पनि भिख कसरी माग्ने भनेर पाठ्यक्रम बनाई पढाउनु पर्ने बेला आए जस्तो छ । त्यसरी शिक्षा दिए यहाँका आधुनिक भिखारीहरुले मागेर नै दक्षिण एसिया किन्ने थिए होलान् जस्तो लागि सकेको छ । भिख मागेर नै मुलुक र आफुलाई चलाउने जुन प्रवृत्ति छ त्यसलाई तुरुन्त बन्द गरिनु पर्छ । भिख मागेर राष्ट्र चलाउछु भनेर कसैले सोचेको छ भने त्यो राजनेता होइन त्यो त भिखारीहरुको अध्यक्ष मात्र बन्न योग्य व्यक्ति हो । 
    सामान्यतया भिखारी भन्नाले जीवन धान्न र बाँच्नको लागि कुनै उपाय नभए पछि हात पसारेर घरघर गएर केही अन्नपात र पैसा माग्ने मान्छेलाई बुझिन्छ । भिखारीको कुनै पहिचान हुदैन ।  तर यहाँ त पहिचान प्राप्त भिखारीहरु छन् । राज्यको लोगो देखाएर भिख माग्नेहरु छन् । बहाना बनाई बनाई पैसा माग्ने, लुटने र भूटने भिखारीहरु पनि छन् । अव यस्तो अवस्थालाई हेर्दा भिखारीको परिभाषा नै परिवर्तन गर्नु पर्ने हुन सक्छ । सामान्यतया अहिले देशको स्थितीलाई हेर्दा भिखारीको नयाँ परिभाषा स्थापित भएको छ । राणा शासन, पञ्चायत हुदै गणतन्त्र सम्म देश आइपुग्दा भिखारीहरुले भिख माग्ने राशी र रकममा पनि बृद्धि भएको छ । त्यसमा पनि सुट टाई धारी भिखारी सानो तिनो रकम लिन नै मान्दैनन । सम्भ्रान्त र आधुनिक भिखारीहरुको भिख माग्ने तौर तरिका फेरिएको छ ।
    सरकारले बाटो घाटोमा हिड्ने भिखारीलाई पक्रने, थुन्ने जस्ता कार्य गर्नु हुदैन । किनभने उनीहरु समाजका खासै समस्या होइनन् । समस्या त यहाका आधुनिक भिखारीहरु हुन् । जो सुट र टाईमा सजिन्छन् अनि जनतालाई विभिन्न बहानामा लुट्छन् । त्यस्ता उच्च कोटीका भिखारीहरुबाट जनता पाइलै पिच्छे ढगिएको छ । गरिव जनताको बाँच्ने आधार समाप्त भएको छ । त्यसैले माग्ने कार्यलाई रोक्नु पर्छ । मागेर खानु भनेको स्वाभिमानमा ठेस पु–याउनु हो । माग्नु कुनै पनि हालतमा राम्रो काम होइन । कोहीसंग केही मागेर खाइन्छ भने त्यसको बदलामा दिनेले केही न केही स्वार्थ पुर्ति गर्ने तर्फ दिमाख लगाउदछ । माग्ने भिखारी र दिने दाता दुवै राष्ट्र विकासका बाधक हुन् ।
    तपाई खैरो, निलो हरियो जस्तो कोट लगाउनु होस । त्यो कोटको इज्जत राख्नुहोस् । खैरो कोट लाउने अनि त्यसको दुरुपयोग गरेर देश र जनताप्रति बदनियत राख्ने, सके जती माग्दै जाने र अन्तमा देशै सवै बेच्दा पनि तिर्न नसक्ने ऋणको भारी जनतालाई बोकाउने जुन अवस्था र प्रवृत्ति यो देशमा छ त्यो तुरुन्त बन्द गरिनु पर्छ । सम्भ्रान्त भिखारीहरुलाई कानूनको दायरामा ल्याई कारवाही गर्नु पर्छ । एउटा जन्मिने वित्तिकैको बच्चाको थाप्लोमा लागेको ऋणको जिम्मेवारी कसले लिन्छ ?  

लेखक सुजन दाहाल

    के नेपालमा जन्मनु हाम्रो लागि अभिषाप हो ? के नेपाल सधै भिख मागेर नै चल्ने चलाउने हो ? यस्ता अनेकौ प्रश्न आजका युवाको मनमा मढारिएका छन् । देशमा तमाम स्रोत र सान प्रकृतिले उपहारका रुपमा दिएको छ । त्यसलाई व्यवस्थापन मात्र गरे विदेशी संग भिख माग्नै पर्दैन । काम गर्नु पर्छ । गफ गरेर देश बन्दैन । काम गरियो गराइयो भने भिख पनि माग्नु पर्दैन । त्यसैले राज्यले भिख माग्न के के हर्कत गर्नु पर्छ भनेर नागरिकलाई सिकाउने होइन । नागरिकलाई त गरिखान सिकाउने हो । स्वाभिमानी बन्न सिकाउने हो । आत्मसम्मान सिकाउने हो । श्रमजिवी बन्न सिकाउने हो । परनिर्भरता त्यागेर आत्मनिर्भर हुन सिकाउने हो । तर खोई त सरकारले के सिकाएको छ ? अहिले सम्म कयौ सरकार आए भिख माग्ने बाध्यताको अन्त गर्न सकेन । पासपोर्ट बनाउन सिकाएर हुदैन ।  श्रम, उन्नती र पसिनामा गर्भ गर्न सिकाउनु पर्छ । इतिहासमा पुर्खाले लडेर जोगाएको यो देश भिख माग्ने देश होइन भनी संसारभर चिनाउने तर्फ पहल गर्नु पर्छ ।